КАТЕГОРИИ:
АстрономияБиологияГеографияДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
|
Уровень 1
V2
| Астрономия қандай мәселелерді қарастырады?
|
| Аспан денелерінің физикалық табиғатын зерттейді.
|
| Аспан денелері мен олардың жүйелерінің пайда болуы мен эволюциясы мәселелерін шешеді.
|
| Аспан денелерінің көрінетін және нақты орнын, қозғалысын зерттейді.
|
V2
| Астрономияның үш ғылыми революциясының бастауы
|
| B. Коперник ілімі және телескоптың ойлап табылуы.
|
| E. Спектрлік анализ және фотография.
|
| H. Космосқа аппаратураның шығарылуы.
| Вопрос №4
V2
| Астрономияның пайда болуы мен дамуының түрткісі
|
| A. Практикалық қажеттілік.
|
| D. Астрология.
|
| F. Сыртқы әлемді тану құмары.
|
V2
| Информацияны қабылдау әдістері бойынша астрономияның негізгі бөлімдерін атаңыз
|
| B. Астрофизика.
|
| D. Аспан механикасы.
|
| F. Астрометрия.
|
Вопрос №5
V2
| Қазақстанда кәсіби астрономия қашан пайда болды?
|
| D. 1941 ж. қазанда.
|
| E. 1941 ж. 21 қыркүйегінде Алматыда толық күн тұтылуынан кейін.
|
| H. ҚазКСР ғылым академиясына дейін.
| Вопрос №6
V2
| Төменде келтірілген аспан денелері атауларының қайсысы қазақша атаулар болып табылады?
|
| D. Үркер.
|
| E. Шолпан.
|
| H. Темір қазық.
| Вопрос №7
V2
| Шоқжұлдыздар дегеніміз не және олар неліктен ойлап шығарылған?
|
| D. Аспанда бағдарлану мақсатында.
|
| E. Астрономдардың ыңғайлылығы үшін.
|
| H. Шоқжұлдыздар – ең жарық жұлдыздары бойынша ұқсастандырылатын аспан сферасының облыстары.
|
Вопрос №8
V2
| Жұлдыздар, планеталар, Ай және Күннің көрінетін қозғалыстарының сипаттамасы.
|
| C. Көрінетін Күннің жылдық қозғалысы және Айдың айлық қозғалысы жұлдыздар арасында сағат тіліне қарсы бағытталған.
|
| E. Планеталар жұлдыздар арасында сағат тілі бойынша да, қарсы бағытта да қозғалады (бұралаңдайды).
|
| G. Барлық аспан денелерінің тәуліктік қозғалысы сағат тілі бойымен бағытталған.
| Вопрос №9
V2
| Қандай шоқжұлдыздарды зодиактық деп атайды?
|
| C. Күннің жылдық жүріп өтетін жолындағы 13 шоқжұлдыздардың ішіндегі 12 шоқжұлдыздарды.
|
| E. Үлкен планеталардың жүріп өтетін жолындағы Змееносецтан басқа 12 шоқжұлдыздарды.
|
| H. Айдың айлық жүріп өтетін жолындағы шоқжұлдыздарды.
| Вопрос №10
V2
| Аспан күмбезі мен аспан сферасы түсініктері.
|
| F. Астрономиядағы аспан сферасы – центрі бақылаушының көзінде болатын, кез келген үлкен радиусты жорамал сфера.
|
| G. Күндіздік аспан күмбезі – біздің ішкі санамыз бірдей қашықтықта қабылдайтын, біздің атмосфера тығыздығының флуктуациясынан шашыраған Күн жарығы.
|
| H. Аспан күмбезі көптеген адамдардың елестетуі бойынша – аспанның әсем бейнесі.
| Вопрос №11
V2
| 1 - аспан сферасының негізгі бағыттары мен нүктелері.
|
| D. Вертикаль сызық – тіктеуіш сызығының бағытымен сәйкес келетін сызық.
|
| F. Әлем өсі – аспан сферасының центрінен өтетін және Жердің айналу өсіне параллель сызық.
|
| G. Зенит – вертикаль сызықтың аспан сферасымен қиылысатын, жоғарыдағы нүкте.
| Вопрос №12
V2
| 2 - аспан сферасының негізгі сызықтары.
|
| A. Аспан экваторы – аспан сферасының әлем өсіне перпендикуляр жазықтықпен қиылысуынан пайда болған үлкен дөңгелегі.
|
| C. Математикалық горизонт – бұл аспан сферасының тіктеуіш сызығына перпендикуляр жазықтықпен қиылысуынан пайда болатын үлкен дөңгелегі.
|
| G. Аспан меридианы – аспан сферасының полюс пен зениттен өтетін үлкен дөңгелегі.
| Вопрос №13
V2
| Горизонталь координаталар жүйесі.
|
| B. Азимут – бұл сфера центрінен оңтүстік нүктеге және математикалық горизонттың шырақ биіктігі дөңгелегімен қиылысу нүктесіне бағыттарының арасындағы бұрыш.
|
| E. Горизонталь координаталар жүйесінің негізгі жазықтығы математикалық горизонт жазықтығы болып табылады.
|
| G. Математикалық горизонт жазықтығы мен шырақ бағыты арасындағы бұрыш биіктік деп аталады.
|
Вопрос №14
V2
| Бірінші экваториалдық координаталар жүйесі.
|
| C. Экваториалдық жүйенің негізгі жазықтығы болып аспан экваторы жазықтығы табылады.
|
| E. Аспан экваторы жазықтығы мен шырақ бағыты арасындағы бұрыш иілу деп аталады.
|
| H. Сағаттық бұрыш – бұл аспан меридианы мен шырақ жазықтықтары арасындағы бұрыш.
|
Вопрос №15
V2
| Екінші экваториалдық координаталар жүйесі.
|
| B. Көктемгі күннің теңелу нүктесі – бұл Күннің оңтүстік жартышардан солтүстікке өтетін, экватордың эклиптикамен қиылысу нүктесі.
|
| D. Бірінші координата тік шарықтау болып табылады (көктемгі күннің теңелу нүктесі және шырақ иілуі дөңгелегі мен экватордың қиылысу нүктесі бағыттарының арасындағы бұрыш).
|
| G. Тік шарықтауды аспан экваторы жазықтығында тәуліктік қозғалысқа қарсы есептейді.
| Вопрос №16
V2
| Планеталар дегеніміз:
|
| Жұлдыздарды орбиталар бойымен айналатын аспан денелері.
|
| Жұлдыздардан массалары жүздеген есе аз объектілер.
|
| Өздік қуатты энергия көздері жоқ аспан денелері.
| Вопрос №17
V2
| Эклиптикалық координаталар жүйесі
|
| A. Эклиптика – бұл аспан сферасына жүргізілген проекциядағы жұлдыздар арасында Күннің жылдық жүріп өтетін жолы.
|
| D. Эклиптикалық жүйедегі координаталар ұзақтық пен енділік болып табылады.
|
| G. Эклиптикалық координаталар жүйесі күн жүйесі денелерінің орбиталарын есептеу кезінде қолданылады.
| Вопрос №18
V2
| Жер формасы және қозғалысы, олардың нәтижелері.
|
| B. Әлем полюсі биіктігі бақылау орнының енділігіне тең.
|
| D. Теңіз кемелері көрінуінің өзгеруі мен Ай тұтылуы Жердің шар тәрізділігінің дәлелі болып табылады.
|
| F. Мезгілдердің ауысуы тәуліктік айналу өсінің орбита жазықтығына көлбеу жасайтынына байланысты.
| Вопрос №19
V2
| Батпайтын және шықпайтын шырақтарға арналған шарттар
|
| A. Батпайтын шырақтар үшін: иілу δ > (90° - j)
|
| C. Батпайтын және шықпайтын шырақтар үшін: -(90° - j) < δ < (90° - j)
|
| G. Шықпайтын шырақтар үшін: δ < -(90° - j)
| Вопрос №20
V2
| Параллактикалық үшбұрыш (п.ү.): анықтамасы және қасиеттері
|
| C. П.ү. – төбелері полюс, зенит және шырақ болып келетін сфералық үшбұрыш.
|
| D. П.ү. бір қабырғасы зениттік қашықтық болып табылады.
|
| F. П.ү. бір төбесі Әлем полюсі болып табылады.
| Вопрос №21
V2
| Сфералық үшбұрыш: анықтамасы және қасиеттері
|
| A. Сфералық үшбұрыш (с.ү.) үлкен дөңгелектердің доғаларымен құрылады.
|
| C. С.ү. бұрыштарының қосындысы (A + B + C) 180°-тан үлкен және 540°-тан кіші.
|
| E. С.ү. бұрыштары үшбұрыш төбелерінен қабырғаларына жүргізілген жанамалардан түзіледі.
| Вопрос №22
V2
| Сфералық тригонометрияның теоремалары (A, B, C – бұрыштар, a, b, c – қабырғалар).
|
| B. sin a/sin A = sin b / sin B = sin c / sin C
|
| F. cos a = cos b cos c +sin b sin c cos A
|
| H. sin a cos B = sin c cos b – cos c sin b cos A
| Вопрос №23
V2
| 1 – уақыт өлшеулері
|
| C. Секунд (атомдық) – бұл негізгі күйдегі 133Cs атомы шығаратын электро-магниттік толқын тербелістерінің 9 192 631 770 периодының ұзақтығына тең уақыт аралығы.
|
| D. Жұлдыздық уақыт – бұл көктемгі күн теңелу нүктесінің сағаттық бұрышы.
|
| G. Тропикалық жыл – нағыз Күн центрінің көктемгі күннің теңелу нүктесінен өткен көршілес екі уақыт аралығы.
| Вопрос №24
V2
| 2 – уақыт өлшеулері
|
| A. Уақытты өлшеу үшін уақыттың өлшем бірлігін таңдау керек (қандай да бір табиғи қатаң периодты процесті және санақ басын).
|
| E. Шын күндік тәулік – берілген орындағы Күннің екі көршілес әрі аттас кульминациялар аралығындағы уақыт.
|
| G. Орташа күндік тәулік – берілген орындағы орташа Күннің екі көршілес әрі аттас кульминациялар аралығындағы уақыт.
|
Вопрос №25
V2
| 3 – уақыт өлшеулері
|
| A. Астрономияда уақытты бұрышпен өлшейді.
|
| B. Күннің экватор бойымен жылдық қозғалу жылдамдығы айнымалы.
|
| D. Бірдей уақыт моментіндегі орташа уақыт пен шын күндік уақыт айырмасы уақыт теңдеуі h деп аталады.
|
Вопрос №26
V2
| 4 – уақыт өлшеулері
|
| C. Мұсылмандық күнтізбе Мұхаммед пайғамбардың (с.а.у.) Мединадан Меккеге хижра жасауынан басталады.
|
| E. Жергілікті уақыттар айырмасы ұзақтылықтар айырмасына тең.
|
| H. Орташа күн – бұл шын Күннің тропикалық жылына тең периодта экватор бойымен бір қалыпты қозғалатын виртуалдық нүкте.
|
Вопрос №27
V2
| Аспанда шырақтардың орнын өзгертетін эффекттер
|
| А. Көкжиек үстінде рефракция шырақты жоғыралатып көрсетеді. Және мынадай формуламен өрнектеледі: r = 60,25² tg z (z < 70° болғанда).
|
| D. Рефракция себебінен Жер полюстерінде полярлық күндер түннен ұзағырақ.
|
| H. Тәуліктік параллакс ол бақылау нүктесіне жүргізілген, шырақтан Жер радиусы көрінетін бұрыш.
| Вопрос №28
V2
| Планеталардың көрінерлік қозғалысы
|
| В. Элонгация ол Күн мен планеталар арасына бағытталған бұрыш.
|
| G. Птолемейдің геоцентрлік жүйесі планеталардың көрінерлік қозғалысын дәл нақты сиппаттайды.
|
| H. Жерге қарағанда Күнге жақын планеталар ішкі және одан алыс планеталар сыртқы деп саналады.
| Вопрос №29
V2
| Планеталардың толық қозғалысы
|
| Сыртқы планеталар үшін синодтық қозғалыс теңдеуі: 1/S = 1/T – 1/P, мұндағы S және P – планеталардың синодтық және сидерлік айналу периоды, ал Т – Жердің айналуының жұлдыздық периоды.
|
| Е. Синодический период – екі кезектелген бірдей конфигурациялы планеталар арсындағы уақыт аралығы.
|
| G. Эллипстің эксцентриситеті мынаған тең: e = (a2-b2)0,5 / a, мұндағы a және b – эллипстің жартылай осьтері.
| Вопрос №30
V2
| Орбита элементері
|
| С. Шығыс торабының гелиоцентрлік бойлығы – көктемгі күн теңелу нүктесі мен шығыс торабының арасына бағытталған Күн центрінен алынған бұрыш.
|
| D. шығыс торабынан w перигелийдің бұрыштық қашықтығы - перигелий мен шығыс торабының арасына бағытталған Күн центрінен алынған бұрыш.
|
| G. Орташа аномалия – егер ол орташа бұрыштық жылдамдықпен 2p/Т радиус шеңберін бойлай қозғалатын болса, (t-t0) уақыт аралығында планета сипаттай алатын, шеңбер доғасы, мұндағы Т – планетаның айналу периоды.
|
Вопрос №31
V2
| Екі дене есебі
|
| С. Гравитациялық күш экрандалмайды.
|
| D. Екі дене есебінің нақты теңдеуі: v2 = f (M + m) (2/r -1/a), мұндағы v – m массалы дененің жылдамдағы, M – центральды дененің массасы, f – гравитациялық тұрақты, a –эллипса үлкен жартылай осі, r - радиус-вектор.
|
| Е. Кеплердің үшінші заңының нақтыланған түрі: T12(M + m1) / T22 (M +m2) = (a1/a2)3
| Вопрос №32
V2
| Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
|
| С. Дененің критикалық (параболалық) жылдамдығы Vcirc тең.
|
| Е. Жерге спутник орбитасының жақын нүктесі перигей деп аталады.
|
| F. Үшінші космостық жылдамдық бағытқа тәуелді және 16.6 дан 72.8 км/с аралығында жатады .
| Вопрос №33
V2
| Аспан денелерінің көлемі, пішіні және оларға дейінгі қашықтық
|
| С. Астрономиялық бірлік ол Жерден Күнге дейінгі орташа ара қашықтық.
|
| Е. Горизонталды параллакс ол бұрыш, егер ол көзге перпендикуляр болған жағдайда, шырақтан Жер радиусы көрінеді.
|
| F. Алып аспан денелерінің пішінін гравитация күші мен айналулар анықтайды.
| Вопрос №34
V2
| Жердің қозғалысы
|
| А. Эклиптпкалық параллакстың пішіні эклиптикалық ендікке тәуелді.
|
| G. Жердің айналуының дәлелі Кариолис күші, Фуко тәжірибесі, лақтырылған, түсетін дененің шығысқа қарай ауытқуы.
|
| H. Жерде жыл маусымдарының ауысып тұруы оның айналу осьтері орбита жазықтығына еңкеюімен түсіндіріледі.
|
Вопрос №35
V2
| Прецессия және оның салдары
|
| С. Прецессия ол Ай мен Күннің өзіне тартуынан пайда болған момент әсерінен Жердің айналу остерінің бағытының өзгеруі.
|
| D. Прецессияның әсерінен көктемгі күн теңелу нүктесі ығысады.
|
| Е. Экваторды бойлай көктемгі күн теңелу нүктесінің орын ауыстыру жылдамдығы 46,11²/ жылды құрайды.
| Вопрос №36
V2
| Айдың фазасы және қозғалысы
|
| В. Бойлық бойынша тербелуі Жердің айналасында Айдың бірқалыпсыз жылдамдықпен айналуымен пайда болады.
|
| С. Айдаһар айы ол бір ғана орбита торабы арқылы Айдың екі рет кезектеліп жүруінің арасындағы уақыт аралығы.
|
| H. Айдың қозғалысы 2000 мүшеге жуық есептейтін теңдеумен сипатталады.
| Вопрос №37
V2
| Астрономияның бұрышты өлшейтін құралдары және сағаттар
|
| D. Кварцтік сағаттар – айнымалы токтың генераторы, оның тербелу периоды айнымалы электрлік өрісте орналасқан кварцтік пластинкамен қойылады.
|
| Е. Берілген уақыт аралығында сағаттарды түзетіп өзгертіп отыру сағатардың жүрісі деп аталады: w = (u1 – u2) / (T*2 –T*1), мұндағы u1 және u2 – Т1 және Т2 моменттерінде сағаттарды түзету.
|
| G. Астрономиялық трубаны бұру бұрышы екі дөңгелек бойынша саналады, олар трубаның екі өзара перпендикуляр осьтерімен тығыз байланысты.
| Вопрос №38
V2
| Спутниктік навигацияның және геодезияның жүйесі
|
| С. Спутниктік навигациядан шығатын теңдеу: ri =c(ti0 – tie), мұндағы ri – бақылаушыдан спутникке дейінгі қашықтық, c – жарық жылдамдығы, ti0 – бақылаушымен сигналды тіркеу мезеті, tie - сигналдың сәулелену мезеті.
|
| Спутниктік навигацияның басты жұмысқа керек теңдеуі:
(x – xi)2 + (y – yi)2 + (z – zi)2 = c2 (ti0 +dt – tie)2 , мұндағы і – спутник нөмірі, dt – спутниктік сағаттарға қатысты бақылаушының сағатын белгісіз түзетілуі.
|
| Навигациялық спутниктің координатын дәл анықтау үшін 20 жер обсерваториясының желілері бар.
| Вопрос №39
V2
| Экваториалдық координаттарды анықтаудың абсолютті әдістері
|
| А. Еңкею жоғарғы және төменгі кульминацияларда шырақты бақылаумен мынадай формула бойынша анықталады: δ = 90° - 0,5(zd – zu), мұндағы zd және zu – төменгі және жоғарғы кульминациялардың зениттік арақашықтығы.
|
| С. Күннің тік шарықтауын мынадай формуламен анықтауға болады: sinα* = tgδ*/tge, мұндағы e - экватордың эклиптикаға еңіс бұрышы.
|
| H. Жергілікті жердің ендігін мынадай формуламен анықталады: j = 90° - 0,5(zd + zu).
| Вопрос №40
V2
| Жұлдыздардың өзіндік қозғалысы
|
| Е. Жұлдыздардың өздік қозғалысы қашықтыққа тәуелді.
|
| F. Өздік қозғалыс ол прецессияны, нутацияны және абберацияны ескермей бір жыл ішінде жұлдыздың ығысу бұрышы.
|
| G. Өздік қозғалыс бір бірлікте өлшенуі: бұрыштық секунд/жыл.
| Вопрос №41
V2
| Астрономиялық карталар, каталогтар және мәліметтер базасы
|
| С. Халықаралық аспан тірек санақ жүйесі өздік қозғалысы нөлге тең ғарыштық алыс қашықтықтыға радиокөздерге байланған.
|
| D. Қазіргі таңда нақтырақ астрономиялық каталог «Гиппаркос» ғарыштық каталогы болып табылады.
|
| Е. Халықаралық астрономиялық орталықтар Страсбургта орналасқан (Франция).
| Вопрос №42
V2
| Космостық геодезия және ЖЖС бақылау әдістері.
|
| A. Космостық геодезияның негізінде Жер бетінен бұрыштық өлшеулер үшін Жер мен Айдың жасанды серіктерін тірек нүктелері ретінде қолдану жатыр.
|
| D. Лазерлік ұзақ метрияның негізгі формуласының түрі: r = 0.5 (cDt +Dr1 + Dr2), мұндағы r - ізделініп отырған ұзақтық, Dr1 және Dr2 – атмосферадағы сәулелердің іркілуі мен аппаратураның қателігіне байланысты сәйкес түзетулер.
|
| G. Доплерлік ЖЖС бақылау әдісінің негізгі теңдеуінің түрі:
| Вопрос №43
V2
| Астрометриядағы тым ұзын базалы радиоинтерферометрлер (ТҰБР).
|
| B. ТҰБР базасы бірнеше мың километрді құрайды.
|
| D. Радиотелескоптардағы атомдық сағаттар секундтың миллиондық бөлігі дәлдігімен синхрондалулары керек.
|
| G. Радиоинтерферометрлердің көмегімен Халықаралық аспандық тіреу жүйесі құрылған.
| Вопрос №44
V2
| Электромагниттік сәуле шығарудың негізгі түсініктері және қасиеттері.
|
| A. 1 эВ = 1, 6´10+19 Дж
|
| C. Көрінетін сәуле шығару кванттарының энергиясы 2-3 эВ тең.
|
| D. 1А = 10-8м
|
| F. Көрінетін сәуле шығарудың ұзын толқынды шекарасы – шамаман 760нм.
| Вопрос №45
V2
| Жер атмосферасы.
|
| A. Жер атмосферасының екі мөлдір терезесі бар: оптикалық және радио терезе.
|
| E. Спектрдің инфрақызыл облысында сәуле шығаруды су молекулалары және көмірқышқыл газы жұтады.
|
| F. Радиодиапазонда атмосфера толқын ұзындығы 1 см -ден 20м –ге дейінгі сәуле шығару үшін мөлдір болады.
| Вопрос №46
V2
| 1 – Астрофотометрия негіздері
|
| E. Ағын сәуле шығару көзіне дейінгі қашықтыққа кері пропорционал кемиді.
|
| F. Берілген аудан арқылы өтетін ағын сәуленің түсу бұрышының косинусына пропорционал.
|
| H. Жарқырау – сәуле шығару көзінің бірлік уақытта шығаратын барлық энергиясы.
| Вопрос №47
V2
| 2 – Астрофотометрия негіздері
|
| A. Ағын – бірлік уақытта берілген ауданнан өтетін сәулелік энергия мөлшері.
|
| C. Энергетикалық жарықтылық – берілген бағытта бет арқылы өтетін сәуле шығару ағынының бірлік денелік бұрышқа және сәуле шығару бағытына перпендикуляр бірлік ауданға қатынасы.
|
| G. Жұлдыздық шамалар шкаласы – жұлдыздар және басқа да денелермен тудырылатын жарықтылықтардың фотометрлік логарифмдік шкаласы.
| Вопрос №48
V2
| Жұлдыздық шамалардың энергетикалық шамалармен байланысы.
|
| A. Жұлдыздық шама – бұл объектінің спектрі энергиясының түйіні және прибордың өткізу жолағы.
|
| B. Спектрде энергияның таралуы – бұл дененің сәуле шығару энергиясы мөлшерінің толқын ұзындығына тәуелділігі.
|
| D. Болометрлік жұлдыздық шама – барлық спектрлік интервалдағы сәуле шығарумен анықталатын объектінің жұлдыздық шамасы.
| Вопрос №49
V2
| Молекулалық физика бойынша негізгі мағлұматтар.
|
| A. Идеал газ күйінің теңдеуі: p = mRT/μ, мұндағы p – қысым, m – газ массасы, R – универсал газ тұрақтысы, T – абсолют температура, μ – салыстырмалы молекулалық масса.
|
| B. Температура – дененің жылулық күйін сипаттайтын және дене бөлшектерінің орташа кинетикалық энергиясына пропорционал шама.
|
| C. Больцман тұрақтысы – бұл бір молекуланың 1К есептелген ықтималдылығы ең жоғары энергиясы.
|
Вопрос №50
V2
| Электромагнетизм және оптика бойынша негізгі мағлұматтар.
|
| B. 1граммға есептелген жұтылу коэффициентін заттың әр шаршы сантиметріне 1 грамм масса сәйкес келетін қабатының оптикалық қалыңдығы деп қарастыруға болады.
|
| C. Бірлік көлемді кернеулігі Н магнит өрісінің энергиясы Н2/2p тең.
|
| E. Еркін жүгіріс ұзындығы – бөлшектің кезекті екі соқтығыс аралығында жүріп өтетін жолы: Λ = 1/nσ, мұндағы n – бөлшектер концентрациясы, ал σ – эффективтік қима.
|
| H. Жұқа оптикалық қабат – бұл оптикалық қалыңдығы t << 1 болатын қабат.
| Вопрос №51
V2
| Абсолют қара дененің (а.қ.д.) сәуле шығару заңдары
|
| B. Термодинамикалық тепе-теңдік – дене бірлік уақытта қаншалықты жұтса, соншалықты шығаратын физикалық күй.
|
| C. Планктың а.қ.д. сәуле шығару мүмкіншілігіне арналған формуласы: endn = (2phn3/c2)[exp(hn/kT) -1] dn, мұндағы h – Планк тұрақтысы, k – Больцман тұрақтысы, n- жиілік, T – абсолют температура.
|
| D. Виннің ауысу заңы: lmax = 0,0029 / kT
| Вопрос №52
V2
| Астрономиядғы ең белгiлi спектрлiк сызықтар және ең маңызды физикалық эффектілер.
|
| A. Спектрдiң көрiнетiн облысындағы ең белгiлi сызықтар: сутектің бальмерлік сызығы Hα - Hε, кальцийдің екi рет иондалған сызығы H және K, натрийдің D1, D2 сары дублеті, гелий сызығы, екi рет иондалған оттегiнiң тыйым салынған сызықтарының жасыл дублеті.
|
| B. Сәуле шығарудың поляризациясы симметриялық емес молекулаларда, ұсақ тозаңдарда, еркiн электрондарда жарықтың ыдырауы кезінде пайда болады.
|
| F. Спектрлiк сызықтардың пайда болуы атомдардың iшкi қуатының тұрақты өзгерiсiмен (жұту-сәулелендіру) байланысты.
| Вопрос №53
V2
| Оптикалық телескоптардың мақсаттары мен типтері.
|
| A.Телескоптардың негізгі мақсаты - аспан денелеріндегі сәулеленуді жинау.
|
| E.Телескоптың мақсаттарының бірі рұқсат етілген мүмкіндіктерді ұлғайту болып табылады.
|
| G. Телескоптың міндеттерінің бiрi бейненi құру болып табылады.
| Вопрос №54
V2
| Телескоптың сүлбелері мен сипаттамалары.
|
| A. Кеплердiң рефракторы фокустерi қатар қолданылған екi таратылған қос-дөңес линзалардан тұрады.
|
| E. Аспанның үлкен аумақтарын суретке түсіру үшін жарыққа төзімді телескоптар: Шмидт камералары және Максутов телескоптары қолданылады.
|
| F. Объектив диаметрі телескоптың негізгі параметрі болып табылады.
| Вопрос №55
V2
| Телескоптар аберрациясы. Адаптивті және активті оптика.
|
| A. Сфералық айналарда өте үлкен сфералық аберрация болады.
|
| B Салыстырмалы саңылау – бұл объектив диаметрiнiң телескоптың фокус қашықтығына қатынасы болып табылады.
|
| F. Адаптивтi телескоп дифракция бейнесiне жетуге көмектесетін жер атмосферасы арқылы шығарылған толқындық фронттың өзгеруін компенсациялайды.
|
Вопрос №56
V2
| Телескоптардың монтировкасы
|
| C. Кіші көлемді телескоптар (диаметрі 1м аз) неміс монтировкасында қойылады,онда остердің біреуі Жердің айналу осіне параллель.
|
| D. Ағылшын монтировкасында телескоптың негізгі (полярлық) осі өзінің шетімен екі тіреуіш колоннаға сүйемелденеді.
|
| F. Күнді бақылау үшін толық қондырғылар қолданылады, олардың бір айнасы жазық, ал екіншісі - сфералық.
| Вопрос №57
V2
| Астроклиматтың рөлі
|
| A. Жер атмосферасы жарықтың түсу жолын қисайтады, толқын ұзындығына тәуелді сәулеленуді баяулатады, жарым-жартылай оны поляризацияландырады және кескінді бұлдырлатады.
|
| B. Жер атмосферасы электромагниттік сәулеленуді екі түрлі спектр аймағында өткізеді: 1 см-ден 20(30)м аралығындағы радиодиапазонда орналасқан көрінетін және оған жалғасқан кішігірім ультракүлгін және инфрақызыл аймақтарда.
|
| C. Астроклиматтың негізгі факторлары: ашық түндердің саны, атмосфераның мөлдірлігі мен тұрақтылығы, нүктелік сәуле шығару көзі кескінінің өлшемі және аспан фоны (жарқырауы).
| Вопрос №58
V2
| Радиотелескоптар
|
| B. Радиотелескоптың сезімталдылығының нүктелік сәуле шығару көзінің орнына тәуелділігін бағытталу диграммасы деп атаймыз.
|
| G. Радиоинтерферометр жолының айырмасы а = b sinα, b – база ұзындығы, α - база бағыты және беткі жазықтыққа түсетін толқындар арасындағы бұрыш.
|
| H. Диаметрі 306 м болатын дүниежүзіндегі ең үлкен радиотелескоп Пуэрто -Рикода орналасқан.
| Вопрос №59
V2
| Инфрақызыл және рентгендік астрономия
|
| A. Су молекуласы және көмірқышқыл газы инфрақызыл сәулелерін қарқынды жұтады. ИҚ сәулелерінің толқын ұзындықтарын жер беткейінен тек бірнеше интервалын бақылай аламыз (терезе мөлдірлігінен), онда да тек таулы аймақтардан немесе ұшақтан.
|
| D. Ең танымал ғараштық ИҚ телескоптар: IRAS, «Спитцер» және «Гершель».
|
| E. Ренгенде және гамма-диапазонда жоғары энергиялы физика техникасы қолданылады: сцинцилляциялық есептеуіштері, ионизациялық газ детекторлары.
| Вопрос №60
V2
| Сәуле қабылдағыштары - 1.
|
| B. Қабылдағыштың сезімталдылығы деп шығыс сигналының өлшенетін ағынға немесе жарықтылыққа қатынасын айтамыз.
|
| E. Қабылдағыштың спектрлік сипаттамасы - ол сезімталдықтың толқын ұзындығына тәуелділігі.
|
| F. Қабылдағыштың сезімталдылығы сигнал шамасының әр түрлі заңдылығына тәуелді.
| Вопрос №61
V2
| Сәуле қабылдағыштары - 2
|
| A. Сезімталдылық шегі - тіркелетін ағынның немесе жарықтың минималды көрсеткіші.
|
| C. Фотографияның негізгі артықшылықтары: сигнал жинақтау қасиеті, панорамалы, документалды, объективті.
|
| G. Сипаттамалық фотографиялық қисық - негативтің қараюының оған түскен энергия мөлшеріне тәуелділігі.
| Вопрос №62
V2
| Сәуле шығаруды қабылдағыштар - 3
|
| A. Фотоэлектрлік сәуле шығаруды қабылдағыштар сыртқы және ішкі фотоэффект құбылыстарына негізделген.
|
| E. Фотокөбейткіш – сәуле шығаруды эмиттер-динодтардың көмегімен күшейетін токқа түрлендіретін электр-ваакумдық құрылғы.
|
| F. Тіркеудің фотоэлектрлік әдісінде фотокөбейткіште пайда болатын ток немесе импульс күшейткіші қажет.
| Вопрос №63
V2
| Сәуле шығаруды қабылдағыштар - 4
|
| A. Фотокедергілердің жұмыс істеу принципі ішкі фотоэффектке негізделген.
|
| E. ЗБҚ-қабылдағыштар – электр зарядын жинақтай алатын және сақтай алатын МОЖ-кондесаторлар жиынынан тұратын мозаика.
|
| G. ЗБҚ-матрицалардағы зарядтарды азайту ЭЕМ-да кернеу импульстары түрінде іске асады.
| Вопрос №64
V2
| Фотометр және фотометрлік жүйелер.
|
| A. Фабри линзасы – фотокөбейткіш фотокатодында телескоптың кіріс қарашығының суретін құрастыратын фотоэлектрлік фотометрдегі линза.
|
| C. Фотометр – сәуле шығару интенсивтілігін өлшейтін құрылғы.
|
| F. Фотометрдің міндетті элементтері кіріс диаграммасы, фильтрлер жиынтығы, көрсететін окуляр, сәуле шығару қабылдағыштары болып табылады.
| Вопрос №65
V2
| Спектрлік құрылғылар - 1
|
| F. Жарық дисперсиясы – ақ жарықтың жеке түстерге (спектрге) жіктелуі.
|
| G. Эшеллет – берілген штрих формасы бар дифракциялық тор.
|
| H. Спектрографтың сызықты дисперсиясы – камераның фокустық қашықтығы f мен бұрыштық дисперсия dα/dl көбейтіндісіне тең шама.
| Вопрос №66
V2
| Спектрлік құрылғылар - 2.
|
| A. Спектр – толқын ұзындығына тәуелді объектінің электромагниттік сәуле шығару энергиясының таралуы.
|
| E. Спектрлік құрылғының негізгі сипаттамасы спектрлік рұқсаттама болып табылады: R = l/Dl. Dl - бөлек көрінетін сызықтар арасындағы минимал интервал.
|
| G. Шағылдырғыш дифракциялық тор бетіне тығыздығы 1 мм -ге сәйкес оннан бірнеше мыңға дейін жететін көптеген бірдей қашықтықтағы штрихтар жасалған алюминийленген айна болып табылады.
| Вопрос №67
V2
| Космостық сәулелер. Нейтриндік және гравитациялық құрылғылар.
|
| C. Космостық сәулелер бүкіл әлемдік тартылу заңына бағынбайды.
|
| E. Гравитациялық антенна қызметін кез келген массалары теңдей сыналатын денелер (гантель типті) немесе созылған дене (цилиндр) және массалардың салыстырмалы аз ауытқуын немесе оларды туындататын күштерді тіркей алатын сезімтал құрылғы атқара алады.
|
| F. Нейтринолардың үш типі белгілі: осцилляцияланатын (периодты түрде бір-біріне түрленіп отыратын) электрондық, мюондық және тау-нейтрино.
| Вопрос №68
V2
| Ай физикасы - 1
|
| E. Айда мұз түрінде су бар.
|
| F. Айдағы мұздың кометалық тегі бар.
|
| G. Айда атмосфера жоқ.
| Вопрос №69
V2
| Ай - 2
|
| D. Айдағы таулар биіктігі Жердегіден үлкен болуы мүмкін.
|
| G. Ай бетінде температура Цельсий бойынша +130 дейін жетеді.
|
| H. Айдағы көптеген кратерлердің қарқындық тегі бар.
| Вопрос №70
V2
| Жер планета ретінде
|
| A. Өткен заманда Жер сұйық фазада болған.
|
| C. Жерде магнит өрісінің болуы оның қойнауының сұйық күйде екендігін көрсетеді.
|
| F. Жердің жасы радиоактивті әдіспен анықталады.
| Вопрос №71
V2
| Меркурий
|
| B. Меркурий бетінің рельефі Айдыкіне ұқсас.
|
| D. Күнмен жарықталған бетінің температурасы 700 К дейін жетеді.
|
| E. Меркурийдің магнит өрісі әлсіз, бұл оның ядросының сұйық екендігін көрсетеді.
| Вопрос №72
V2
| Шолпан
|
| B. Шолпанда жыл мезгілдері ауысымдары жоқ.
|
| C. Шолпанның өз өсінен айналу периоды Күнді айналу периодынан үлкен.
|
| E. Шолпан бетіндегі атмосфералық қысым 90 атмосфераға дейін жетеді.
| Вопрос №73
V2
| Марс
|
| D. Күн жүйесіндегі биіктігі 27 км ең үлкен Олимп жанартауы Марста орналасқан.
|
| E. Марс бетінің космостық суреттерінде кеуіп кеткен өзен арналары көрінеді. Бұл Марс атмосферасының тығызырақ екендігін, сәйкесінше өткен замандағы климатының жұмсақтығын көрсетеді.
|
| G. Жерден полярлық қалпақтардан басқа Марстағы теңіздер мен материктер атауын алған ашық және қараңғы облыстар көрінеді.
| Вопрос №74
V2
| Юпитер
|
| C. Юпитер массасы Жерден 318 есе көп, алайда ол жұлдыз болу үшін 100 есе артық болу керек.
|
| E. Телескоптан көрінетін Юпитердегі қызғылт және сары түсті ашық және қараңғы жолақтар - әр түрлі биіктіктегі атмосфералық көтерілетін және түсетін ағындар.
|
| G. 1995 жылдан бастап бірнеше жыл бойы Юпитер айналасында Жерге Юпитер мен оның серіктерінің мыңдаған фотосын жіберген «Галилео» атты жасанды серік ұшып жүрді.
| Вопрос №75
V2
| Сатурн
|
| B. Сатурнның химиялық құрамы Күнге ұқсас, яғни Сатурн 99% сутегі мен гелийден тұрады.
|
| C. Сатурн атмосферасының эффективті температурасы 95К.
|
| H. Сатурн өзінің атақты сақинасымен космоста белгілі
| Вопрос №76
V2
| Алып планеталар серіктері.
|
| A. Барлық алып планеталардың әр түрлі формадағы және қанықтықтағы сақиналары болады.
|
| C. Сатурн сақиналары көптеген миллиард мұз кристалдарынан және кішкентай әрі үлкен мұзбен қапталған бөлшектер жиынынан тұрады.
|
| E. Күн жүйесінің ең үлкен серігі – Титан.
| Вопрос №77
V2
| Төмендегілердің ішінде аспан сферасының элементтеріне жатпайтындары :
|
| Ай
|
| Күн
|
| жер
| Вопрос №78
V2
| Кульминация туралы айтылғандардың дұрысы:
|
| Шырақтың аспан меридианын қиып өтуі
|
| Шырақ аспан меридианының жоғарғы бөлігін қиып өтуін жоғарғы кульминация
|
| Шырақ аспан меридианының төменгі бөлігін қиып өтуін төменгі кульминация деп атайды
| Вопрос №79
V2
| Горизонталь координаттарының жүйесі туралы айтылғандардың дұрысы
|
| негізгі жазықтығы ретінде математикалық көкжиек жазықтығы алынады
|
| Негізгі нүктелер ретінде зенит және оңтүстік нүктелері алынады
|
| Бірінші координат ретінде шырақтың зениттік қашықтығы z немесе көкжиектен биіктігі һ алынады
|
Вопрос №80
V2
| Шырақтың азимуты туралы айтылғандардың дұрысы
|
| Шырақтың азимуты деп S оңтүстік нүктесінен бастап математикалық көкжиек бойымен батысқа қарай шырақтың вертикаль шеңберіне дейінгі доғаны айтады
|
| талтүстік сызық пен шырақ вертикаль сызығының көкжиекпен қиылысу нүктесі бағыты арасындағы бұрышты айтамыз
|
| Азимут 0º ~360º аралығындағы мәндерді қабылдайды
|
Вопрос №81
V2
| Бірінші экваторлық координаттар жүйесі
|
| негізгі жазықтығы ретінде аспан экваторы жазықтығы алынады
|
| Бірінші координат ретінде δ еңкеюі алынады
|
| Негізгі нүкте ретінде аспан экваторының Q жоғарғы нүктеcі алынады
|
Вопрос №82
V2
| Екінші экваторлық координаттар жүйесі
|
| негізгі жазықтығы ретінде аспан экваторы жазықтығы алынады
|
| Бірінші координат ретінде шырақтың еңкеюі δ алынады
|
| Екінші координат ретінде шырақтың тік шарықтауы α алынады
|
Вопрос №83
V2
| Шырақтың шығу және бату шарттары туралы айтылымдардың дұрысы
|
|
|
|
|
| Бақылаушыға аспан экваторындағы барлық шырақтар шығатын және бататын болып көрінеді
|
Вопрос №84
V2
| Тәулік деп аталатын уақыттың өлшем бірлігінің ұзақтығы аспанда таңдап алынған нүктеге тәуелді.Астрономияда ондай нүктелер ретінде мына нүктелер алынады
|
| Күн мен түннің теңелу нүктесі(жұлдыздық уақыт)
|
| Күннің көрінетін дискісінің центрі(шын күн,шын күндік уақыт)
|
| Орташа күн-уақыттың кез келген мезеті үшін теориялық түрде есептеуге болатын аспандағы ойша алынған нүкте(орташа күндік уақыт)
|
Вопрос №85
V2
| Жұлдыздық уақыт туралы айтылғандардың дұрысы
|
| Көктемгі күн теңелу нүктелерінің екі бірдей кульминациялары арасындағы уақыт аралығы
|
| Көктемгі күн теңелу нүктесінің жоғарғы кульминациясынан оның Жұлдыздық нүкте басы болып жоғарғы кульминация моменті алынады
|
| Көктемгі күн теңелу нүктесінің жоғарғы кульминациясынан кез-келген келесі орынға дейінгі жұлдыздық тәулік бірлігіндегі уақыт - жұлдыздық уақыт деп аталады
|
Вопрос №86
V2
| Шын күндік уақыт туралы дұрыс тұжырым
|
| Бірдей екі кульминациялар арасындағы және бірдей географиялық меридиандағы уақыт аралығы шын күндік тәуліктер деп аталады
|
| Күннің төменгі кульминациясынан оның кез-келген келесі орнына дейінгі уақыт аралығын шын күндік уақыт Тс деп атайды
|
| Tс= tс + 12h
|
Вопрос №87
V2
| Орташа күндік уақыт туралы дұрыс тұжырым
|
| Күнніңқозғалысымен байланысты тәуліктің тұрақты ұзақтығын алу үшін орташа эклиптикалық және орташа экваторлық күн деген екі нүкте ұғымы енгізілген
|
| Орташа эклиптикалық күн күннің жылдамдығымен эклиптика бойымен бірқалыпты қозғалады
|
| Орташа экваторлық күн аспан экваторы бойымен орташа эклиптикалық күн жылдамдығымен бірдей қозғалады және онымен көктемгі күн теңелу нүктесін бірдей уақытта қиып өтеді
|
Вопрос №88
V2
| Уақыт теңдеуі
|
| η= Tm — Tс = tm — tс = aс — am
|
| Орташа уақыт пен шын күндік уақыттың бір мезеттегі айырмасы - уақыт теңдеуі деп аталады
|
| Tm = Tс + η= tс+12h+ η
|
Вопрос №89
V2
| Әлемдік уақыт
|
| Гринвич меридианының жергілікті орташа күндік уақыты - әлемдік уақыт T0 деп аталады
|
| Tm - Tn= λh + nh
|
| Tm = T0 + nh
|
Вопрос №90
V2
| Белдеулік уақыт туралы дұрыс тұжырым
|
| 1884 жылы орташа уақытты санау үшін белдеулік уақыт ұсынылды
|
| Уақытты санау бір-бірінен 150 ендікте орналасқан негізгі 24 географиялық меридианда жүргізіледі
|
| Нолдік белдеу ретінде Гринвияч меридианы қойылған
|
Вопрос №91
V2
| Декреттік уақыт туралы дұрыс тұжырым
|
| Бұл қандай-да бір өкіметтік декрет (қаулы) негізінде енгізілетін уақыт
|
| Үйлер мен кеңселерге берілетін электр энергиясының дұрыс жұмсалуы үшін жаз мезгілінде жаздық уақытты енгізген
|
| Әр мемлекет орналасу жағдайына қарай белгілейді
|
Вопрос №92
V2
| Вин заңын көрсетіңіз:
|
| C)
|
| G)
|
| H)
|
Вопрос №93
V2
| Абсолют қара дене үшін Планк формуласын көрсетіңіз:
|
| C)
|
| F)
|
| G)
|
Вопрос №94
V2
| Қай тұжырым Коперник әлемі жүйесіне тән?
|
| A) Жер басқа да планеталар тәрізді Күнді айнала қозғалады
|
| C) Әлем центрінде Жер емес, Күн тұрады
|
| E) Жер өз осі бойымен айналады және осы айналу шырақтардың тәуліктік қозғалысын түсіндіреді
|
Вопрос №95
V2
| Төменгі келтірілген тұжырымдардың қайсылары Кеплер заңдары болып табылады?
|
| А) Әрбір планетаның Күнді айнала қозғалысының траекториясы (орбитасы) эллипс болып табылады, әрі оның бір фокусында Күн тұрады.
|
| D) Әрбір планета өзін Күнмен қосып тұрған түзу бірдей уақыт аралықтарында бірдей аудандар сызып өтетіндей түрде қозғалады.
|
| E) Күнді айнала қозғалып жүрген кез келген екі планетаның айналыс периодтарының квадраттарының қатынасы олардың Күннен орташа қашықтықтарының кубтарының қатынасына тең болады.
|
Вопрос №96
V2
| Декреттік уақыт туралы дұрыс тұжырым
|
| Бұл қандай-да бір өкіметтік декрет (қаулы) негізінде енгізілетін уақыт
|
| Үйлер мен кеңселерге берілетін электр энергиясының дұрыс жұмсалуы үшін жаз мезгілінде жаздық уақытты енгізген
|
| Әр мемлекет орналасу жағдайына қарай белгілейді
|
Вопрос №97
 
|